Een aanpak om de woordenschat van kinderen in de peuteropvang uit te breiden
LOGO Peuters helpt pedagogische medewerkers invulling te geven aan woordleermomenten.
Wat is LOGO Peuters?
LOGO Peuters is een wetenschappelijk onderbouwde aanpak met kleurrijk en vrolijk materiaal waarmee je op speelse wijze jonge kinderen 500 nieuwe woorden kunt laten verwerven. Deze 500 basiswoorden komen uit de BAK (Basiswoordenlijst Amsterdamse Kleuters) en zijn veel voorkomende woorden.
Vrolijke praatplaten en kleurrijke woordwebben om aan de muur te hangen vormen de basis van het materiaal. Interactiekaarten met scripts, tips en trucs worden gebruikt om de woorden op een systematische wijze te kunnen overbrengen op de kinderen. De aanpak die in LOGO Peuters wordt gehanteerd is door het Nederlands Jeugdinstituut geaccrediteerd.
Waarom LOGO Peuters?
De wetenschap
Woorden en hun betekenissen zijn in het geheugen van mensen met elkaar verbonden in een netwerk van betekenissen (de hond – de kat – het huisdier). Bij het leren van nieuwe woorden (de cavia) gaat het om aanhaken en leggen van nieuwe betekenisverbindingen. Hoe hechter het woord(kennis)netwerk, des te sneller woorden tijdens het spreken of lezen ‘herkend’ worden én hoe makkelijker nieuwe woorden kunnen worden ingepast. Er is veel winst te behalen als het onderwijs aansluit bij dit principe. Door nieuwe woorden niet los aan bod te laten komen, maar te werken aan een logische opbouw van het kennisnetwerk. LOGO draagt bij aan meer en beter woorden leren, doordat woorden voorgestructureerd zijn in woordclusters (waaien – de wind – het waait; het gevoel/zich voelen – blij -verdrietig – boos – woest; licht – donker).
Hoe leren kinderen woorden?
Kinderen bouwen heel makkelijk en spelenderwijs een woordenschat op. Vooral peuters zijn kleine woordkunstenaars. Gewoon al kijkend, pratend en luisterend pikken ze woorden en betekenissen op. Dit kan terwijl ze omgaan met volwassen bijvoorbeeld aan tafel, wanneer ze televisie kijken of bij het spelen met andere kinderen.
Wat je als PM’er goed voor ogen moet houden is: kinderen leren een woord niet in één keer. Het verwerven van een woord is een geleidelijk proces waarbij herhaling erg belangrijk is. LOGO Peuters ondersteunt je in dit proces, zodat je dagelijks vrolijke woordleermomenten kunt aanbieden.
Hoe helpt LOGO Peuters de PM'er?
Er zijn verschillende materialen waar je als PM’er uit kunt putten: mooi opgemaakte platen met woordclusters, interactiekaarten met uitgewerkte woordenschatactiviteiten en liedjes en versjes met allerlei snelle spelvormen. Bij alle woordclusters zijn betekenissen én betekenisverbindingen duidelijk in beeld gebracht. De bijbehorende interactiekaarten geven praktische suggesties voor het aanbieden, verwerken en inoefenen van de woorden. De woordwebben komen als geheugensteun op een woordmuur in de groep te hangen. Dan kunnen kinderen ‘afkijken’ of ernaar terugwijzen bij het herhalen van de woorden. Er zijn ook praatplaten met duidelijke afbeeldingen van de te leren woorden.
Gecombineerd uitleggen en uitbeelden
De uitdaging is om de betekenissen goed te verduidelijken. Daarom biedt LOGO Peuters de PM’er effectieve, woordelijk uitgeschreven scripts, met een korte krachtige uitleg en visuele ondersteuning. Het gaat om instructiemomenten, die niet langer dan 2 tot 3 minuten per woordcluster duren, zodat tijd wordt bespaard. Het gecombineerd uitleggen en uitbeelden zorgt voor beter leren en maakt het makkelijker om woorden te onthouden: kinderen krijgen letterlijk en figuurlijk zicht op de betekenissen van woorden. Dat maakt woorden leren leuk en laagdrempelig. LOGO zorgt voor een logische opbouw van woordkennis en helpt de PM’er om de woorden effectief aan te bieden en in te oefenen.
Bouwen aan de basis
We weten uit onderzoek een heleboel over woordenschatverwerving. We kennen de risico’s die kinderen lopen als ze de basiswoorden niet snel genoeg leren. Helaas blijven grote groepen kinderen op school achter, simpelweg omdat ze over te weinig woorden beschikken. Er zijn twee belangrijke redenen waarom het intensiveren van woordenschatonderwijs boven aan het prioriteitenlijstje moet staan:
Woordenschatontwikkeling heeft een directe relatie met schoolsucces.
Woordenschat-ontwikkeling heeft een directe relatie met schoolsucces.
In alle vakken en bij alle lessen hebben kinderen woorden nodig om de les te kunnen begrijpen. Woordenschat is de basis om mee te kunnen doen, om mee te kunnen praten en om mee te kunnen denken. Als de kinderen te weinig woorden kennen om de les te begrijpen leren ze minder bij: dat verstoort hun verdere schoolloopbaan.
Woordenschatontwikkeling is cruciaal voor het leren lezen.
Woordenschat-ontwikkeling heeft een directe relatie met schoolsucces.
Op grond van het aantal gekende woorden in de kleuterleeftijd blijkt men te kunnen voorspellen hoe goed een kind van 10 jaar begrijpend kan lezen. Dat heeft onderzoek uitgewezen. Als kinderen te weinig woorden kennen kunnen ze de techniek van het lezen wel onder de knie krijgen maar er is onvoldoende tekstbegrip. Vooral bij het lezen van schoolboek-teksten lopen ze daar continu tegen aan: ook dat zal hun verdere schoolloopbaan ernstig verstoren.
Wat is de BAK?
BAK staat voor Basiswoordenlijst Amsterdamse Kleuters. De Gemeente Amsterdam heeft deze lijst laten ontwikkelen door het instituut ITTA van de Universiteit van Amsterdam. De BAK bevat de 3000 belangrijkste woorden die kinderen moeten kennen als ze naar groep 3 gaan.
De woorden uit LOGO Peuters komen uit de BAK-lijst. Wij hebben hier 500 woorden uit geselecteerd die kinderen helpen om een basis op te bouwen voordat zij doorstromen naar het primair onderwijs. Wanneer kinderen namelijk voldoende woorden beheersen, heeft dit een positief effect op hun verdere schoolloopbaan, maar ook op hun sociaal emotionele ontwikkeling.
Het materiaal
Werken met LOGO Peuters
Je kunt meteen aan de slag met LOGO Peuters. Voor pedagogische medewerkers zijn er mooi opgemaakte platen, kaarten met uitgewerkte woordenschatactiviteiten, liedjes en versjes en allerlei snelle spelvormen om met de kinderen aan de slag te gaan. Hierover vind je voorbeelden van de materialen.
- Bedenk welke woorden uit LOGO Peuters je in twee weken aan bod wilt laten komen (dit noemen we selecteren). Je kunt dit ook voor een jaar vooruit plannen
- Maak iedere twee weken een mooie woordmuur van platen met woorden die je aan bod wilt laten komen. Introduceer de platen bij de kinderen op de groep.
- Doe dagelijks woordenschatactiviteiten zoals het zingen van liedjes en het spelen van spelletjes.
- Het is belangrijk om nieuwe woorden aan te bieden, maar ook dat kinderen ze herhaaldelijk gebruiken. Hoe je dat kunt doen, wordt uitgelegd op de interactiekaart die bij het pakket wordt geleverd.
Woordwebben
Praatplaten
Woordkaarten
LOGO-digitaal: thuis en op school
LOGO-digitaal is een online platform met daarop consolideerspelletjes voor ieder cluster en iedere praatplaat uit LOGO 3000. Kinderen kunnen via de computer de woorden die zijn behandeld in de klas zowel op school als thuis door middel van verschillende activiteiten herhalen totdat ze geleerd zijn.
De vrolijke activiteiten zorgen ervoor dat leerlingen zelfstandig en in hun eigen tempo werken aan het uitbreiden van hun woordenschat. Op school en thuis, alleen of samen met vriendjes of ouders: leerlingen kunnen met zeven verschillende activiteiten aan de slag. Wanneer de kinderen een aantal woorden beheersen krijgen zij een beloning.
Leerlingenoverzicht
In het leerlingenoverzicht staan alle leerlingen per klas waarmee de leerkracht werkt. Leerkrachten kunnen hier zien welke toetsen er momenteel klaarstaan voor de leerlingen, daarnaast kunnen zij toetsen klaarzetten en voor specifieke leerlingen toets- en oefenresultaten inzien.
Oefen- en toetsresultaten
Leerkrachten kunnen zowel per klas als per leerling een overzicht zien van de behaalde oefen- en toetsresultaten. Zo kunnen zij de vorderingen van hun leerlingen met één druk op de knop bewaken.
Hap-slik-weg spel
Kikkerspel
De digitale omgeving
De doorlopende leerlijn
LOGO Peuters vormt samen met de andere pakketten van LOGO een doorlopende lijn van peuters tot en met groep 5. Door gebruik te maken van de gehele lijn kan een woordenschatachterstand vroegtijdig worden aangepakt en vergroot je de kans op een optimaal resultaat.
Lees meer over de aanpak van LOGO en alle materialen in onze brochure.
Meer weten over LOGO Peuters?
Vraag een offerte aan
Ben je geïnteresseerd in het materiaal van LOGO? Vraag hier een vrijblijvende offerte aan.
Schrijf je in voor de informatiebijeenkomst
Kom alles te weten over de LOGO-materialen tijdens onze online informatiebijeenkomst.
Plan een afspraak in
Nog vragen? Plan dan een afspraak in met een van onze adviseurs. We helpen je graag verder.
Ontvang onze woordenschattips in je mailbox
Meld je aan voor de maandelijkse Rezulto nieuwsbrief vol woordenschattips en ontvang een LOGO-praatplaat met instructie om direct mee aan de slag te gaan.
Ouderbetrokkenheid
Voor een solide woordenschatuitbreiding is het onontbeerlijk dat kinderen ook thuis woordjes blijven leren en herhalen. En ouders doen mee! Samen met je kind de liedjes zingen, de versjes voorlezen, samen de opdrachtjes uit de speelleerboekjes maken:
dat creëert niet alleen gezellige momenten samen met je kind, maar spelenderwijs wordt ook de woordenschat uitgebreid. Zo lever je als ouder een belangrijke bijdrage aan de woordenschatontwikkeling van je kind en help je het uiteindelijk een betere startpositie voor schoolprestaties te verkrijgen.
Voorbeeld speelleerboekje
Het bijpassende woordweb