Een aanpak om de woordenschat van kinderen in groep 1-2 uit te breiden
LOGO 3000 helpt leerkrachten invulling te geven aan woordleermomenten.
Wat is LOGO 3000 voor groep 1 en 2?
LOGO 3000 is een wetenschappelijk onderbouwde aanpak voor de ondersteuning van kinderen in de belangrijkste fase van hun taalontwikkeling. LOGO 3000 biedt aantrekkelijk materiaal om de woordenschat van jonge kinderen op een natuurlijke manier snel en speels uit te breiden. In een doorgaande leerlijn van de peuters naar de kleuters in groep 1 en 2.
Een zorgvuldige selectie en logische clustering van de 3000 BAK-woorden (uit de beproefde aanpak van Met woorden in de weer) is vertaald naar kleurrijke clusters, praatplaten en kalenderwoorden. Met behulp van een losbladig systeem dat handig in het gebruik is, werk je systematisch aan woordkennisopbouw, door een zorgvuldige selectie en logische clustering van woorden.
Waarom LOGO 3000?
De wetenschap
Woorden leren is niet zomaar rijtjes woorden toevoegen aan een berg eerder opgedane woordkennis. Woorden en hun betekenissen zijn in het geheugen van mensen met elkaar verbonden in een netwerk van betekenissen (de hond – de kat – het huisdier). Bij het leren van nieuwe woorden (de cavia) gaat het om aanhaken en leggen van nieuwe betekenisverbindingen. Hoe hechter het woord(kennis)netwerk, des te sneller woorden tijdens het spreken of lezen ‘herkend’ worden én hoe makkelijker nieuwe woorden kunnen worden ingepast. Er is veel winst te behalen als het onderwijs aansluit bij dit principe, door nieuwe woorden niet los aan bod te laten komen, maar te werken aan een logische opbouw van het kennisnetwerk. LOGO draagt bij aan meer en beter woorden leren, doordat woorden voorgestructureerd zijn in woordclusters (de halsband – de riem – uitlaten; volhouden – opgeven; de planeet – de aarde – de ruimte – het heelal).
Woorden clusteren en aanhaken
Het clusteren van woorden, zoals dat bij LOGO gebeurt, komt het woordenschatonderwijs in meerdere opzichten ten goede.
- De woordkennis wordt verdiept. Door woorden in onderling verband aan te bieden worden de betekenissen breder belicht; de woorden blind en doof bijvoorbeeld, zijn geclusterd onder het woord de handicap.
- De woordenschatuitbreiding wordt versneld. In een woordcluster leren kinderen meerdere woorden tegelijk in hun onderlinge samenhang (bijvoorbeeld: het onweer, de bliksem en de donder). Dat betekent twee, drie of vier woorden in de tijd van één!
- Het aanhaken van nieuwe woorden wordt vergemakkelijkt. Als kinderen bijvoorbeeld het cluster het materiaal – het fluweel – het leer – de zijde – het bont hebben geleerd, kunnen woorden als de katoen of het satijn er later makkelijk bij worden aangehaakt.
Hoe helpt LOGO de leerkracht?
Er zijn verschillende materialen waar de leerkracht uit kan putten: kant-en-klare woordwebben met bijbehorende leerkrachtkaarten, praatplaten en een woordkalender. Bij alle woordclusters zijn betekenissen én betekenisverbindingen duidelijk in beeld gebracht. De bijbehorende leerkrachtkaarten geven praktische suggesties voor het aanbieden, verwerken en inoefenen van de woorden. De woordwebben komen als geheugensteun op de woordmuur in de groep te hangen. Dan kunnen kinderen ‘afkijken’ of ernaar terugwijzen bij het herhalen van de woorden. Er zijn ook praatplaten met duidelijke afbeeldingen van de te leren woorden. De woordkalender is gereserveerd voor ‘de woorden van de week’, die de leerkracht aanbiedt door ze in te vlechten in het dagelijkse taalgebruik.
Gecombineerd uitleggen en uitbeelden
De uitdaging is om de betekenissen goed te verduidelijken. Daarom biedt LOGO de leerkrachten effectieve, woordelijk uitgeschreven scripts, met een korte krachtige uitleg en visuele ondersteuning. Het gaat om instructiemomenten, die niet langer dan 2 tot 3 minuten per woordcluster duren, zodat tijd wordt bespaard. Het gecombineerd uitleggen en uitbeelden zorgt voor beter leren en maakt het makkelijker om woorden te onthouden: kinderen krijgen letterlijk en figuurlijk zicht op de betekenissen van woorden. Dat maakt woorden leren leuk en laagdrempelig. LOGO zorgt voor een logische opbouw van woordkennis en helpt de leerkracht om de woorden effectief aan te bieden en in te oefenen.
Bouwen aan de basis
We weten uit onderzoek een heleboel over woordenschatverwerving. We kennen de risico’s die kinderen lopen als ze de basiswoorden niet snel genoeg leren. Helaas blijven grote groepen kinderen op school achter, simpelweg omdat ze over te weinig woorden beschikken. Er zijn twee belangrijke redenen waarom het intensiveren van woordenschatonderwijs boven aan het prioriteitenlijstje moet staan:
Woordenschatontwikkeling heeft een directe relatie met schoolsucces.
Woordenschat-ontwikkeling heeft een directe relatie met schoolsucces.
In alle vakken en bij alle lessen hebben kinderen woorden nodig om de les te kunnen begrijpen. Woordenschat is de basis om mee te kunnen doen, om mee te kunnen praten en om mee te kunnen denken. Als de kinderen te weinig woorden kennen om de les te begrijpen leren ze minder bij: dat verstoort hun verdere schoolloopbaan.
Woordenschatontwikkeling is cruciaal voor het leren lezen.
Woordenschat-ontwikkeling is cruciaal voor het leren lezen.
Op grond van het aantal gekende woorden in de kleuterleeftijd blijkt men te kunnen voorspellen hoe goed een kind van 10 jaar begrijpend kan lezen. Dat heeft onderzoek uitgewezen. Als kinderen te weinig woorden kennen, kunnen ze de techniek van het lezen wel onder de knie krijgen maar er is onvoldoende tekstbegrip. Vooral bij het lezen van schoolboekteksten lopen ze daar continu tegenaan: ook dat zal hun verdere schoolloopbaan ernstig verstoren.
Wat is de BAK?
BAK staat voor Basiswoordenlijst Amsterdamse Kleuters. De Gemeente Amsterdam heeft deze lijst laten ontwikkelen door het instituut ITTA van de Universiteit van Amsterdam. De BAK bevat de 3000 belangrijkste woorden die kinderen moeten kennen als ze naar groep 3 gaan: woordenlijst 1, die kinderen leren in groep 1 en woordenlijst 2 voor groep 2. Als ze de BAK kennen, hebben ze een belangrijke basis waarop ze verder kunnen bouwen.
De BAK-lijsten staan in het onderwijs bekend als ‘de placemats’. De kinderen kunnen niet werken met deze placemats, daarom zal de leerkracht met de woorden in de weer moeten gaan. LOGO 3000 is het ideale hulpmiddel daarvoor.
Het materiaal
Werken met LOGO 3000 in de klas
Door de BAK weten leerkrachten precies welke woorden belangrijk zijn voor kinderen. Maar er is grote behoefte aan didactisch materiaal. LOGO 3000 heeft alle 3000 woorden kant en klaar uitgewerkt zodat de leerkrachten een minimale voorbereidingstijd hebben. Ze krijgen alle uitgewerkte voorbeelden en plaatjes in handen. Zo kunnen ze hun aandacht richten op een goed functioneel taalaanbod, waarbij de woorden glashelder en spelenderwijs aan de orde komen.
De woorden zijn in LOGO 3000 zo uitgewerkt dat…
- elke leerkracht er direct in de groep mee aan de slag kan gaan
- de woorden niet alleen aangeboden worden (semantiseren) maar dat er ook voldoende handreikingen zijn voor het speels herhalen en inoefenen van woorden (consolideren)
- leerkrachten meteen concrete voorbeelden en beeldmateriaal kunnen inzetten om betekenissen te verduidelijken
- het aanbieden en inoefenen van de woorden in elke methode of activiteit is in te passen
- individuele leerlingen binnen een digitale omgeving op school en eventueel thuis op maat kunnen oefenen
- waar mogelijk woorden gekoppeld zijn aan ontluikende geletterdheid en gecijferdheid
Woordwebben
Praatplaten
Woordkaarten
LOGO-digitaal: thuis en op school
LOGO-digitaal is een online platform met daarop consolideerspelletjes voor ieder cluster en iedere praatplaat uit LOGO 3000. Kinderen kunnen via de computer de woorden die zijn behandeld in de klas zowel op school als thuis door middel van verschillende activiteiten herhalen totdat ze geleerd zijn.
De vrolijke activiteiten zorgen ervoor dat leerlingen zelfstandig en in hun eigen tempo werken aan het uitbreiden van hun woordenschat. Op school en thuis, alleen of samen met vriendjes of ouders: leerlingen kunnen met zeven verschillende activiteiten aan de slag. Wanneer de kinderen een aantal woorden beheersen krijgen zij een beloning.
Leerlingenoverzicht
In het leerlingenoverzicht staan alle leerlingen per klas waarmee de leerkracht werkt. Leerkrachten kunnen hier zien welke toetsen er momenteel klaarstaan voor de leerlingen, daarnaast kunnen zij toetsen klaarzetten en voor specifieke leerlingen toets- en oefenresultaten inzien.
Oefen- en toetsresultaten
Leerkrachten kunnen zowel per klas als per leerling een overzicht zien van de behaalde oefen- en toetsresultaten. Zo kunnen zij de vorderingen van hun leerlingen met één druk op de knop bewaken.
Hap-slik-weg spel
Kikkerspel
De digitale omgeving
De doorlopende leerlijn
LOGO 3000 voor groep 1 en 2 vormt samen met de andere pakketten van LOGO een doorlopende lijn van peuters tot en met groep 5. Door gebruik te maken van de gehele lijn kan een woordenschatachterstand vroegtijdig worden aangepakt en vergroot je de kans op een optimaal resultaat.
Lees meer over de aanpak van LOGO en alle materialen in onze brochure.
Ouderbetrokkenheid
Voor een solide woordenschatuitbreiding is het onontbeerlijk dat kinderen ook thuis woordjes blijven leren en herhalen. En ouders doen mee! Samen met je kind de liedjes zingen, de versjes voorlezen, samen de opdrachtjes uit de speelleerboekjes maken:
dat creëert niet alleen gezellige momenten samen met je kind, maar spelenderwijs wordt ook de woordenschat uitgebreid. Zo lever je als ouder een belangrijke bijdrage aan de woordenschatontwikkeling van je kind en help je het uiteindelijk een betere startpositie voor schoolprestaties te verkrijgen.
Voorbeeld speelleerboekje
Het bijpassende woordweb
Beluister het liedje
Meer weten over LOGO 3000?
Vraag een offerte aan
Ben je geïnteresseerd in het materiaal van LOGO? Vraag hier een vrijblijvende offerte aan.
Schrijf je in voor de informatie-bijeenkomst
Kom alles te weten over de LOGO-materialen tijdens onze online informatiebijeenkomst.
Plan een afspraak in
Nog vragen? Plan dan een afspraak in met een van onze adviseurs. We helpen je graag verder.
Ontvang onze woordenschattips in je mailbox
Meld je aan voor de maandelijkse Rezulto nieuwsbrief vol woordenschattips en ontvang een LOGO-praatplaat met instructie om direct mee aan de slag te gaan.