De viertakt: effectief woordenschatonderwijs in vier stappen
Met deze didactiek leer je kinderen effectief nieuwe woorden aan in vier stappen
Wat is de viertakt?
Als het woordleren van kinderen niet vanzelf gaat, moet er expliciet aandacht aan worden besteed. De viertakt is een wetenschappelijk onderbouwd didactisch model waarmee je kinderen effectief nieuwe woorden aanleert. In vier stappen bied je kinderen nieuwe woorden aan en waarborg je dat de woorden in hun langetermijngeheugen worden verankerd. Uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat herhaling daarbij essentieel is: tijdens de semantisering worden de woorden dan ook vaak herhaald, tot wel 7 keer.
De bedoeling is dat de vier ‘kapstokhaken’ van de viertakt betekenisvol aan de orde komen. Het gaat om Voorbewerken, Semantiseren, Consolideren en Controleren.
Stap 1 in de viertakt: voorbewerken
Zet de context neer
Door het voorbewerken krijgen de leerlingen een context bij de nieuwe woorden. Op die manier kunnen nieuwe woorden gemakkelijker aangehaakt worden aan de al bestaande woorden en de bestaande kennis.
Het voorbewerken kun je doen door middel van een korte introductie, een verhaaltje, een filmpje of een gesprek waardoor kinderen nieuwsgierig worden. Tijdens deze stap activeer je het juiste gebiedje in het woordkennisnetwerk zodat ze daar de nieuwe woorden kunnen gaan aanhaken.
Stap 2 in de viertakt: sematisering
Leg de betekenis uit
Tijdens de semantisering wordt de betekenis van de woorden op een kindvriendelijke en duidelijke manier aangeboden. Hierbij kun je als leerkracht gebruikmaken van de drie ‘uitjes’: uitleggen, uitbeelden en uitbreiden. De semantisering hoeft niet langer dan 2 à 3 minuten te duren. Wordt deze stap overgeslagen, dan leren leerlingen de woorden vaak slechts oppervlakkig of begrijpen ze de betekenis helemaal niet.
Stap 3 in de viertakt: consolideren
Herhaal en gebruik de woorden
Tijdens de consolidering wordt er gezorgd voor herhaling van de woorden, zodat kinderen de betekenis verdiepen en de woordkennis verankerd wordt in het geheugen. Passieve woordkennis gaat altijd vooraf aan het actieve gebruik van woorden. Het actief gebruiken en produceren van de woorden zal uiteindelijk komen doordat kinderen de woorden vaker zien (op de woordmuur!), en horen en deze woorden gebruiken en oefenen in betekenisvolle situaties.
Stap 4 in de viertakt: controleren
Kijk en luister naar je leerlingen
Als je tijdens het consolideren je ogen en oren openhoudt bij wat kinderen doen ben je al aan het controleren. Door goed te kijken en luisteren naar wat kinderen zeggen en doen, weet je of een woord echt begrepen is. Als je ziet dat kinderen nog veel naar de woordmuur kijken, weet je dat zij die woorden (nog) niet kennen. Of als ze het woord wel kunnen aanwijzen, maar nog niet kunnen uitspreken, weet je dat de kinderen de woorden passief beheersen.
Belangrijk is dat je de woorden die je aanbiedt, blijft herhalen gedurende de lesdag. De kunst is om woorden terug te laten komen in de dagelijkse klassenroutines. Herhaald gebruik van de woorden zorgt ervoor dat ze goed onthouden en begrepen worden. Maar het allerbelangrijkste is dat je samen met de kinderen plezier hebt. En dat je ervaart hoe leuk en eenvoudig het kan zijn om nieuwe woorden te leren.
Hulp nodig bij de viertakt?
Wil je alles uit de viertakt halen en nóg beter worden in woordenschatonderwijs? Bekijk onze trainingen of ontdek onze materialen speciaal gericht op de viertakt.
